Zit er muziek in de computer
- Onderstaande tekst dateert uit 1995 en geeft een aardig beeld uit de begintijd van muzieknotatie
Computers bieden elk wat wils. Je kunt ze gebruiken als typemachine, dan halen ze zelfs de spelfouten voor je weg. Je kunt er de vertrektijd van de trein mee opzoeken, boodschappen uitwisselen met je vriendin in Chili via het internet, gegevens in opslaan, terugvragen en (heel levensecht) zelfs zoekmaken. Het schijnt dat je op het internet zelfs kan surfen, zonder plank! Maar wat hebben muziekliefhebbers te verwachten van het moderne telraam?
Dat valt niet tegen, en het wordt steeds beter. Daar zijn twee redenen voor. De hardware wordt beter, en dat geldt ook voor de software.
De PC heeft sinds haar geboorte in 1981 nogal wat vooruitgang geboekt. In dat jaar beschikte de PC over een Intel-8086-processor op 4.77MHz, 64kB RAM, een monochrome videokaart/monitor die geen grafische mogelijkheden gaf. Voor de opslag van gegevens moest een 5 1/4 160 kB diskettestation dienen. Althans, dit gold voor het "high-end"-systeem; het "low-end" systeem had 16kB RAM, BASIC en voor de externe opslag van gegevens een heuse cassetterecorder. Zat het mee, dan wilde een piepklein luidsprekertje nog wel een piepje produceren. "Minimal music" avant la lettre.
Vergelijk dat maar eens met de huidige mogelijkheden! Een "low-end" systeem behelst momenteel een 486DX4/100MHz met 4MB RAM en een harde schijf van 540MB. Voeg daar een hoge-resolutie-kleurenscherm aan toe, een geluidskaart en een muis, en tel uit je winst. Een "high-end" systeem bestaat uit een Pentium/133Mhz met 16 MB RAM, een harde schijf van 1GB, 6speed-CD-ROM en een 16-bits geluidskaart met wavetable en MIDI-faciliteiten. Genoeg om de prachtigste plaatjes mee te bewonderen en enorme hoeveelheden gegevens op te slaan. Genoeg ook om de meest veeleisende muzikant mee van dienst te zijn!
Met de harde waren zit het wel goed, maar hoe zit het met de zachte sector? Er zijn tal van soorten programmatuur in de handel om muziek mee uit te schrijven, te bewerken, af te spelen en op te slaan. De meesten daarvan zijn Engelstalig en bovendien duur. Maar, zoals bekend, Echte Kunst wordt vaak uit Lijden geboren; arme mensen maken vaak prachtige muziek. Voor de muzikant met de kleinere beurs is er MusiCAD, Nederlandstalig en betaalbaar.
Wat een tekstverwerker met tekst doet, dat doet MusiCAD met muziek. Dat kun je op allerlei manieren bekijken: de manier van intikken, controleren wat er staat, opmaak, vertalen. Een paar voorbeelden.
Stel, je speelt muziek het liefst uit het hoofd. Met de muziekverwerker kun je snel en gebruiksvriendelijk een melodie invoeren in de computer. De computer speelt het desgevraagd ook weer af. Laat de melodie maar vaak genoeg horen en speel het vervolgens na. Uiterst muzikaal zal het misschien niet klinken, maar een efficiënte manier om partijen te studeren is het wel. De computer is verder geduldig en speelt het zonder protest de 50-ste keer nog net zo als de eerste keer... Hoe vaak gebeurt het niet dat in (handgeschreven) bladmuziek fouten staan. Bij invoeren van muziek zul je merken dat maatstrepen, waardestrepen, kruisen mollen en herstellingstekens enz. meteen goed worden gezet. Een vierkwartsmaat met een zestiende noot teveel wordt meteen gesignaleerd. Als je de muziek eenmaal in de computer hebt ingetikt kun je nagaan of wat er genoteerd staat, ook werkelijk zo gespeeld moet worden. De muziekverwerker speelt uiteraard precies wat er staat, niet wat er zou moeten staan.... Fouten hoor je veel sneller dan je ze op papier ziet.
Een andere vorm van assistentie kan de muziekverwerker verlenen bij het maken van arrangementen of partituren. Tal van muzikanten hebben handgeschreven partijen liggen, die ze maar wat graag lees- en daarmee bruikbaar willen maken. Met de muziekverwerker kan dat. De muziekverwerker brengt één en ander bovendien prima in beeld en heeft ook allerlei opties voor de notatie (partijuittreksels, nootgrootte en -afstand, regelafstanden, liedteksten). De boel is uiteraard nog uit te printen ook.
Een klassieke hinderpaal (en niet alleen bij klassieke muziek) voor veel muzikanten is het transponeren, het omzetten van muziek van de ene toonsoort in de andere. Wie zingt en zichzelf op gitaar begeleidt ontdekt maar al te vaak dat het te spelen lied niet te zingen is voor de eigen stem. De muziek staat te hoog of te laag. Staat in een toonsoort met (te) veel kruisen of mollen en is daardoor lastig te lezen en/of spelen. Of de partij staat in een toonsoort met akkoordgrepen die onmogelijke acrobatiek met de hand vereisen. Met MusiCAD zet je een melodie in no-time aan de hand van de kwintencirkel in een beter lees-, zing- of speelbare toonsoort.
Dit vermogen tot transponeren is ook heel nuttig voor blazers. Verschillende instrumenten gebruiken immers notatie in verschillende sleutels en/of toonsoorten, denk maar aan de bes-klarinet. Bij het omzetten van een fluitpartij voor bijvoorbeeld altsaxofoon is het vermogen tot transponeren -in dit geval van C naar Eb- een must. Het is een rotklus, dus laat de computer het maar opknappen.
De muziekverwerker kan ook dienst doen als assistent bij het arrangeren of zelfs componeren van muziekstukken. Is een melodie, voorzien van akkoordsymbolen, ingevoerd dan kan MusiCAD uit de akkoorden een rudimentaire baspartij destilleren. Omdat een zo gemaakte baspartij samen met een akkoordpartij ook te horen is kun je horen of de akkoorden bij de melodie passen. Zo'n baspartij kan vervolgens weer naar believen bewerkt worden tot het resultaat naar wens is. Op een soortgelijke manier is ook het maken van een tweede stem mogelijk. De muziekverwerker maakt bijvoorbeeld bij een ingevoerde partij een tweede partij, met dezelfde melodielijn, maar een terts hoger. Dat is meestal geen volmaakte tweede stem, maar het biedt er vaak wel een goede aanzet toe.
De muziekverwerker MusiCAD is eenvoudig te hanteren. Je hoeft er geen computer-expert voor te zijn; de meeste dingen werken zoals je tegenwoordig van een stuk software mag verwachten (muis, menu's, on-line help enz.). De bijbehorende compacte handleiding verduidelijkt een en ander nog eens. Dit is minder vanzelfsprekend dan het lijkt, met handleidingen die bij navolging elk willekeurig resultaat geven behalve het gewenste, zijn hele boekenkasten te vullen. Voor wie er aanvankelijk niet uitkomt geldt: nogmaals proberen en (alsnog) de handleiding hanteren (jazeker, een index is aanwezig). Als voor het probleem ook in de "on-line" rubriek Vragen&Antwoorden geen oplossing te vinden is kan ook een telefoontje naar de helpdesk uitkomst bieden.
Wie zich na dit alles toch nog enigszins geïntimideerd voelt door al dit technologisch muziekvernuft, hoeft niet bang te zijn. MusiCAD is handig voor musici, maar zelf niet muzikaal. Het ding swingt niet, verzint zelf geen melodieën, is dus geen rivaal van de hedendaagse Mozarts. Creativiteit blijft mensenwerk. Maar een handig hulpmiddel is nooit weg.
Wat specificaties:
PC: XT/AT286/386/486/Pentium met 640kB RAM, DOS 3.1 of hoger
ca 500kb vrij op harde schijf.
VGA/EGA/Hercules scherm
optie: Matrix/Inktjet/Laserprinter,
Muis/Geluidskaart (SoundBlaster/Adlib)/MIDI (Roland MPU)
Bestellen:
Hfl 70,= o.v.v. MusiCAD .
Eurocheque t.v.w. Hfl 70,=
Demo pakket: Hfl 10,= o.v.v. DEMO (zonder bewaarmogelijkheid).
Musys Software